ICCI – Uluslararası Enerji ve Çevre Fuarı ve Konferansı’nın 26’ncısı, 14-16 Ekim 2020 tarihleri arasında dijital platformda gerçekleştirildi. Tanpera A.Ş., iki teknik sunumu ile etkinliğe destek sağladı. Tanpera A.Ş. Satış Müdürü Hüseyin Kartal ve Endüstriyel Satış Yöneticisi Metin Filizci, gerçekleştirdikleri sunumları ile izleyenlere değerli bilgiler aktardı.
Hüseyin Kartal sunumunda biyogaz uygulamalarında ısı kazanımı ve enerji verimliliği konusunda reel örnekler üzerinden bilgiler verdi. Kartal, özetle şunları söyledi: “Biyogaz uygulamalarında gaz motorunun atık ısısı ve egzoz gazının atık ısısı ile Digester tanklarının Spiral veya Tube-in-Tube eşanjörler ile ısıtılmasının mümkün olabileceğini ve klasik yöntem olan çürütücü içine boru döşenerek ısıtılması ile arasındaki farklılıklardan bahsetti.
Biyogaz üretiminde biyogazın içeriğinde bulunan H2S’in H2S-H2O ile tepkimeye girmesinden oluşan H2SO4’ün olumsuz etkilerinden korunmak için motorun atık gazı 180°C’nin altında soğutulması istenmez. Ancak atık ısı eşanjörün malzemesini değiştirerek H2SO4’ün olumsuz etkilerinden korunulabilir. Bu değişiklik ile %30 daha fazla enerji kazanmak mümkün.
Biyokütle enerji santrallerinde türbin çıkışındaki düşük basınçtaki buharın yoğuşturulması için su soğutmalı gövde borulu kondenserler yerine plakalı kondenserlerin kullanılması ile ilk yatırım maliyetinin düşürülmesi sağlanabilmektedir.
Biyokütle enerji santrallerinde gövde borulu kondenserler ile plakalı kondenserlerin en temel farkı plakalı kondenserlerin ısı transfer kabiliyetleri, borulu kondenserlere göre daha yüksek olduğundan, daha az malzeme ile aynı iş yapılabilmektedir. Kondenserler, kondens ayağı oluşturmak için yerden genellikle 8 m-9 m arasında yukarı konulduğu için oluşacak platform maliyetleri arasında ürünlerin ağırlıkları arasındaki farktan dolayı ciddi bir fark vardır.
Plakalı Eşanjörler tasarlanırken termal değerlerin yanı sıra basınç düşümü de göz önüne alınarak tasarlanır. Genellikle plakalı eşanjörler de tanımlanan basınç kaybı ΔP=1,0 barg civarındadır. Bunun anlamı pompa üzerine gelecek ekstra 1,0 barg basınç demektir. Bilindiği üzere pompaların basma yüksekliği yani yendiği basınç ne kadar fazla ise o kadar fazla enerji tüketir. Plakalı Eşanjörler de tanımlanan basınç kaybı azaltılarak, Elektrik enerjisi tasarruf etmek mümkündür.”
Metin Filizci, ise buhar üreten işletmelerde kayıpların kaynaklarını anlatarak başladığı sunumunda; ekonomizerler, reküperatörler hakkında detaylı bilgi verdi.
Kazanların %50 kapasitenin altında çalıştırılması durumunda oluşacak verim kaybına dikkat çekti. Filizci özetle şu bilgileri verdi: Kazanlarda en yüksek verim, Kazan kapasitesinin %60-%90 yük arasında elde edilir.
Yük oranı %50’nin altına düştüğünde verim hızla düşmektedir. %50 yükün altında çalışma durumunda verim en az %5 düşer.
Maksimum verimlere genel olarak, kazanın tam yükünün %70’inden yukarı yüklerde çalıştığı durumlarda ulaşılmaktadır. Kazanlar mümkün olduğunca tam yüke yakın bir yükte çalıştırılmalıdır.
Buhar üreten işletmelerde kazan dairesinde ve buhar tesisatında kayıplar olabilmektedir.
Kazan dairesindeki kayıplar;
- Verimsiz yanma (%0-6)
- Radyasyon (%0,3-1)
- Blöf kayıpları (%1-3)
- Baca gazı kayıpları (%4-15) olabilmektedir.
Buhar tesisatındaki kayıplar ise ;
- Buhar hatları (%1-3)
- Flaş buhar (%2-10)
- Kondenstop kaçakları (%3-15) kaynaklıdır.
Kazan dairesi yatırımlarında göz önüne alınması gereken en önemli konu, ilk yatırım maliyetinin toplam maliyet içindeki payının sadece %15 olduğudur. Toplam maliyetin %85’ini işletme giderleri oluşturmaktadır.
Proseslerinde buhar kullanan endüstriyel tesisler, farklı proseslerde kullanmak için kazanda ürettikleri buharın basıncını düşürme ihtiyacı duymaktadırlar.
Mevcutta bu basınç düşümü işlemi, basınç düşürücü istasyonlar ile sağlanmaktadır. Steam Expander, bu basınç düşürücü istasyonların yapmış olduğu görevi aynı şekilde yapıp buharın basıncını istenilen basınca düşürmektedir, ilave olarak elektrik üretimi yapıp enerji tasarrufu sağlamaktadır.
Yukarıda yer alan örnek işletmede 20 ton/h 16 bar buhar basıncını 6 bara düşürürken saatte 419 kw elektrik üretilebilmektedir. Yatırım yapan firma yeni kazan alacak ise 16 bar yerine 20 bar işletme basıncında buhar kazanı alıp 6 bara basıncı düşürürse yaklaşık saatte 516 kw elektrik üretebilir.
